PKB – gigantyczny spadek w II kw.

Główny Urząd Statystyczny nieznacznie zrewidował wstępny odczyt PKB za II kwartał 2020 roku. Według najnowszych danych z października realny produkt krajowy brutto Polski spadł o 8,4% r/r wobec spadku o 8,2% r/r, ogłoszonego pod koniec sierpnia. Choć to największy spadek PKB we współczesnej historii Polski, jest on i tak niższy niż w prognozach z wiosny, w których to ekonomiści zapowiadali nawet dwucyfrową wartość ujemnej zmiany PKB.

Znacząca część II kwartału minęła pod znakiem najpierw pełnego lockdownu, a następnie stopniowego luzowania nałożonych wcześniej restrykcji. Wpływ pandemii Covid-19 i obostrzeń wprowadzonych przeciw rozprzestrzenianiu się wirusa widać w niemal każdym z elementów składowych PKB. Wydatki konsumpcyjne gospodarstw domowych, czyli główny składnik produktu krajowego brutto, zmalały o 10,8% r/r według danych GUS. Jest to rezultat przede wszystkim nałożonych przez rząd ograniczeń w aktywności ekonomicznej, takich jak zamknięcie centrów handlowych czy ograniczenie działalności restauracji i barów. Ponadto część konsumentów z własnej woli, z obawy przed zarażeniem, unikała miejsc zatłoczonych lub odwiedzanych przez wiele osób.

Równie mocno ucierpiały inwestycje – nakłady brutto na środki trwałe zmalały o 10,7% r/r. Jako przyczyny należy wymienić niższe przychody przedsiębiorstw z branż bezpośrednio i pośrednio dotkniętych ograniczeniami, które wymusiły cięcie kosztów, w tym także na inwestycje. Można także przypuszczać, że do ograniczenia inwestycji przyczyniło się poczucie niepewności co do sytuacji gospodarczej i epidemiologicznej – prawdopodobnie wiele firm wolało przełożyć nienaglące inwestycje na pewniejsze czasy.

Pandemia odcisnęła swoje piętno także na wymianie międzynarodowej, co jednak w ostatecznym rozrachunku wpłynęło pozytywnie na wzrost PKB – wprawdzie eksport zmalał o 14,5% r/r, ale import zmniejszył się aż o 18% r/r, więc eksport netto zwiększył się. Spadki te były spowodowane mniejszą aktywnością gospodarczą zarówno za granicą, jak i w Polsce – mniejszym zapotrzebowaniem na zagraniczne produkty w Polsce i niższym popytem zewnętrznym na polskie produkty. Nie jest to zaskakujące – każdy z głównych partnerów handlowych naszego kraju wprowadził restrykcje tego samego typu, polegające na tymczasowym wyłączeniu niektórych gałęzi gospodarki.

Mimo wszystko Polska zanotowała jeden z łagodniejszych spadków PKB spośród krajów UE, wśród których najmniej ucierpiały gospodarki Irlandii, Litwy i Finlandii (odpowiednio ok. -3,7, -4,0 i -6,3% r/r). Największe spadki wystąpiły za to w Hiszpanii, Wielkiej Brytanii i Francji (odpowiednio -22,1, -21,7 i -18,9%).

Na III kwartał prognozowany jest mniejszy spadek PKB, sięgający ok. 0,5-2% r/r, ponieważ zdaniem analityków i zgodnie z pierwszymi danymi w okresie od lipca do końca września gospodarka dynamicznie odżyła, lecz nie udało się osiągnąć dodatniej wartości dynamiki PKB. Niestety, październik przyniósł gwałtowny wzrost liczby zarażeń i powrót obostrzeń, dlatego w IV kwartale możemy się spodziewać ponownego, choć mniejszego niż wiosną załamania.

Patryk Czechowski