Krajowy Plan Odbudowy – pieniądze UE na ratunek

Tą wiosną każde Państwo Unii Europejskiej ma obowiązek przygotować Krajowy Plan Odbudowy. Ma być to sposób podziału unijnych pieniędzy przez państwa członkowskie w ramach Funduszu Odbudowy „Next Generation EU”. Państwa mają redystrybuować pieniądze z funduszu z uwzględnieniem głównych celów, jakimi są rozwój cyfryzacji i ochrona środowiska. Plan ma być przedstawiony tą wiosną, natomiast Komisja Europejska zaakceptuje go latem 2021 roku.

Ile dostanie Polska?

Polsce przypadł znaczny udział w tych funduszach. Nasz kraj ma dostać około 23,9 mld euro w dotacjach i około 34,2 mld euro w pożyczkach. Priorytetem funduszu odbudowy jest nie tylko odbudowa po pandemii, lecz sprostanie wyzwaniom współczesnej gospodarki. Większość środków ma trafić w 2022 i 2023 roku. W tym roku przypadnie nieznaczna część planowanej kwoty. Wokół tego planu powstają rozmaite spory i kontrowersje. Jak podaje „Rzeczpospolita”, większość, czyli 65% będzie realizowane przez sektor publiczny, natomiast tylko 35% przez prywatny. Przykładem następnej kontrowersji może być sprawa akceptacji krajowego planu odbudowy przez różne stronnictwa polityczne. Na przykład opozycja zamierza go poprzeć pod warunkiem większego wpływu samorządów na KPO.

Komponenty KPO

Polski KPO dzieli się na 5 filarów (komponentów). Na komponent A, czyli na wzrost odporności i konkurencyjności gospodarki będzie wydane około 4,133 mld euro. Na komponent B, związany z ochroną środowiska i rozwojem źródeł energii odnawialnej przeznaczy się około 6,347 mld. Na komponent C związany cyfryzacją, będzie wydane 3,03 mld euro. Na komponent D, czyli dobra i jakościowa służba zdrowia będzie wydane 4,3 mld euro. Na ostatni komponent, czyli E, oznaczający rozwój elektromobilności będzie przeznaczone około 6,07 mld złotych. Mimo, że na pierwszy rzut oka wydaje się, że cyfryzacja jest najmniej dowartościowana w tym planie, tym niemniej, należy pamiętać, że rozwiązania z zakresu technologii cyfrowych są obecne w innych komponentach KPO. Omówmy krótko poszczególne filary.

Komponent A kładzie nacisk na wsparcie i odbudowę sektorów najbardziej dotkniętych przez pandemie. Na to będzie wydane 1,2 mld euro. 500 mln przeznacza się na skracanie łańcuchów dostaw w rolnictwie. Również jest w tym komponencie wsparcie sektora naukowo-badawczego i pomoc gminom i przedsiębiorcom w zagospodarowaniu przestrzennym. Zawarte są działania o wartości około 600 mln euro na rozwój cyfryzacji, czyli działań wziętych z komponentu C.

Najwięcej środków z komponentu B będzie przeznaczone na rozwój energooszczędnych technologii i neutralnych klimatycznie źródeł energii. Są to pieniądze rzędu 3,811 mld, z czego najwięcej będzie wydane na program czyste powietrze. Środki te będą również przeznaczane na przyśpieszenie termomodernizacji szkół. Około 800 mln. przeznaczy się na rozwój energii wodorowej. Około 437 mln. przeznaczy się na energię wiatrową. Zamierza się też inwestować w inne OZE. Za 329 mln. planuje się rozbudowę sieci przesyłowych. W zakresie promocji bioróżnorodności planuje się wydać 876 mln. euro. KPO zawiera również rozwiązania cyfrowe warte 329 mln.

Przykładem działań w ramach komponentu C jest usunięcie tzw. „białych plam” w kraju, czyli miejsc bez dostępu do internetu. Warte to przedsięwzięcie będzie 1,4 mld euro. Również znaczne środki przeznaczy się na rozwój e-administracji. 550 mln. będzie wydane dla poszerzenia oferty edukacyjnej dla uczniów i nauczycieli i rozwój ich kompetencji w zakresie cyfrowych technologii.
Inne działania podjęte w ranach tego komponentu to zwiększenie kompetencji cyfrowych pracowników i przeciwdziałanie wykluczeniu cyfrowemu (180 mln.), 443 mln. przeznaczy się natomiast na cyberbezpieczeństwo.

W komponencie D planuje się wydać 961 mln na modernizację podmiotów leczniczych i placówek dydaktycznych. Dodatkowe 800 mln. planuje się wydać na dalszą cyfryzację służby zdrowia. Planuje się również prowadzić reformy zachęcające młodych do studiów medycznych i zwiększenie o 40 tyś. studentów szkół medycznych. Na ten cel przeznacza się 677 mln. euro. Dodatkowe pieniądze mają pójść na badania i rozwój.

Ostatni komponent skupia się na kwestii elektromobliności. W komponencie E zawarty jest program funduszu rozwoju mobilności niskoemisyjnej warty 1,164 mld. Euro. 2,687 mld. euro zamierza się przeznaczyć na zieloną transformację taboru kolejowego. Natomiast 1,031 mld. euro zamierza się przeznaczyć na modernizację taboru autobusowego.

Podsumowując należy stwierdzić, że Krajowy Plan Odbudowy dotyczy tylko dotacji, natomiast przypływ środków z Unii będzie się odbywał w formie pożyczek, nie mówiąc już o zwykłych wieloletnich ramach finansowych. Premier zwracał uwagę, że pieniądze z funduszu odbudowy to dopiero przedsionek nowego tzw. „Polskiego Nowego Ładu”. Chodzi o to, że te projekty, które wymieniłem mają być zasilane środkami krajowymi. Nowe programy mają docierać do wszystkich gmin i powiatów. Do tego częścią składową „Nowego Ładu” Morawieckiego są wielkie inwestycje, takie jak przekop Mierzei Wiślanej, czy budowa Centralnego Portu Komunikacyjnego.

Artur Veryho